Uiterlijk 2050 wil Zwolle volledig energieneutraal zijn. Alle benodigde energie wordt dan duurzaam en liefst zoveel mogelijk binnen de gemeentegrenzen opgewekt. Dat lijkt ver weg, maar de gemeente heeft haast. Een belangrijk onderdeel van de opgave is het ‘gasloos’ maken van de gemeente. ABT helpt met het vinden van een samenwerkingsmodel in de warmteketen.
In 2025 moet 25 procent (is nu 7%) van alle energieverbruik in Zwolle (125.000 inwoners, 8.400 bedrijven) duurzaam worden opgewekt. De gemeente wil over op duurzame energiebronnen als geothermie (aardwarmte).
Samen pionieren
Jan Kuik is strategisch adviseur energietransitie bij de gemeente Zwolle. Hij vertelt: “Gemeenten hebben nog nauwelijks ervaring met de warmtetransitie en het gasloos maken van de gebouwde omgeving. Uit onderzoek bleek dat warmtenetten met duurzame warmtebronnen voor meer dan de helft van de Zwolse woningen en bedrijfsgebouwen een passend alternatief kunnen zijn voor aardgas. Maar hoe en met welke partners organiseer je ontwerp, ontwikkeling, realisatie en exploitatie van deze warmteketen? Najaar 2019 hebben we daarvoor een uitvraag gedaan. De mogelijkheden van samenwerking met stakeholders stond daarbij centraal. ABT won die uitvraag, samen met adviesbureau Brink, vanwege hun visie op het te volgen proces. Niet meteen grootschalig en in technische oplossingen denken, maar eerst een inventarisatie maken. Wie heeft welke belangen en hoe motiveer je stakeholders om mee te doen? ABT zei ons op voorhand hiermee nog geen ervaring te hebben. Een kwetsbare opstelling en heel verfrissend. Wel was de manier waarop ABT het wilde gaan aanpakken heel duidelijk. Het gaat om een transitie waarbij oude patronen niet meer gelden en je steeds bereid moet zijn om flexibel te schakelen. We zijn dus samen gaan pionieren.”
Workshops met alle stakeholders
Namens ABT zijn adviseur Theo van Wolfswinkel en energiespecialist Vincent Höfte bij het project betrokken. “Voor een goede samenwerking binnen de warmteketen is het essentieel draagvlak te creëren bij alle betrokken partijen. Dat zijn er nogal wat: energiebedrijven, netwerkbeheerders, woningcorporaties, de gemeente en niet te vergeten de Zwolse bewoners en bedrijven. Bij de stakeholders is ook veel kennis en creativiteit aanwezig die je graag vanaf het begin van het traject in wil zetten. Daarom zijn we gestart met het houden van workshops met een grote groep stakeholders. Daarin hebben we iedereen op hetzelfde informatieniveau gebracht en achterhaald wat de puzzel is. Hoe werkt het systeem, waar zitten de raakvlakken? We hebben het vraagstuk met elkaar afgepeld en zo gekeken waar de gezamenlijke belangen en de mogelijke conflicten zitten.”
Transitie kleinschalig laten plaatsvinden
De gemeente Zwolle en ABT kijken daarbij naar drie aspecten: Wat kan er technisch, wat betekent dat financieel en hoe doe je het organisatorisch? De strategie is om de transitie kleinschalig en op gebiedsniveau te laten plaatsvinden: per buurt, wijk of cluster van gebouwen met dezelfde eigen- schappen. Jan Kuik: “In de nieuwbouw zit de uitdaging niet, daar wordt al gasloos gebouwd. Het gaat om de bestaande bebouwing. Wat is daar het passende alternatief voor verwarmen met aardgas, hoe kun je bijvoorbeeld aansluiten op een geothermiebron of andere duurzame warmtebronnen.”
Vincent en Theo, aanvullend: “Een warmtenet aanleggen is zeer gecompliceerd, zowel technisch als organisatorisch. Je hebt het over opwekking van warmte, transport en distributie naar de afnemers, en levering. Dat geheel noemen we de warmteketen. Ook ben je voor een deel nog achter de voordeur van de eindgebruiker bezig: de cv-ketel eruit en een afleverset erin. Bovendien zit de bodem al vol met kabels en leidingen. Aansluiting zoeken op binnenstedelijke ontwikkelingen en bestaande warmtenetten die er al zijn, lijkt dus het meest logisch. De kunst is om de techniek daarvoor effectief te kunnen implementeren. In combinatie met zaken als isolatie en combinaties van hoge en lage temperatuurverwarming bijvoorbeeld.”
