Zero-impact bouwen: realiteit of toekomstmuziek?

Energieneutrale woningen, gebouwen en zelfs hele gebieden poppen in het land op. Toch blijkt het in de praktijk lastig om een gebouw te ontwerpen dat het op alle gebieden van duurzaamheid goed doet. Is het met de technieken van nu eigenlijk wel mogelijk om zero-impact te bouwen – dus zonder negatieve effecten op het milieu?

Duurzaam?
Duurzame gebouwen zijn vaak maar op één onderdeel echt duurzaam – en op de rest niet meer dan middelmatig. Het bekendste voorbeeld? Zonnepanelen! 

-    Goed voor de opwekking van hernieuwbare energie;
-    Niet goed wegens een hoge milieubelasting door de verwerking van zware metalen. 

Zero-impact bouwen gaat verder. Conform de filosofie van circulair bouwen, willen we materialen te allen tijde in een bruikbare toestand houden, in de technische of in de biologische cyclus. Daarnaast streven we ernaar zo min mogelijk nieuwe, ruwe grondstoffen te moeten winnen. 

Zero-impact ontwerpen
Om tot een zero-impact ontwerp te komen, doorlopen we een aantal stappen:

1.    Verminder de vraag naar bronnen als energie, materiaal en water
Dit begint bij een efficiënt ontwerp. Compact bouwen, intelligente situering van ruimtes en een goede thermische schil zijn de basis van een duurzaam ontwerp. Zo vereist een gebouw met een patio circa 10% meer materiaal door het extra geveloppervlak dan een gebouw zonder. Door geavanceerd te rekenen, is een verdere materiaalbesparing mogelijk. Zo is 40% gewicht in staal bespaard in de staalconstructie van NMM Soesterberg.

2.    Maak zoveel mogelijk gebruik van hergebruikte bronnen
Het hergebruiken van materialen op elementenniveau kost minder energie dan volledige recycling. Denk aan prefab betonnen elementen, deuren, kozijnen en systeemwanden. Ook voor de energiebehoefte is het gebruik van reststromen interessant, zoals het gebruik van industriële restwarmte en de opslag van energie in bijvoorbeeld ijsbuffers.

3.    Maak gebruik van hernieuwbare of recyclebare bronnen
Voorbeelden van hernieuwbare materialen zijn natuurlijk hout en bamboe, maar ook bioplastics beginnen hun weg te vinden naar de bouw. Voor isolatie zijn al meerdere biobased opties, zoals vlaswol, hennepvezelisolatie en kurk. De meeste metalen zijn ook 100% recyclebaar. Daarnaast kan al het water dat niet gebruikt is voor het spoelen van toiletten in het gebouw opnieuw worden gebruikt met behulp van een helofytenfilter.

4.    Verduurzaam bestaande materialen en processen waar mogelijk
Nog niet alle gebouwdelen zijn in te vullen met hergebruikte, biobased of 100% gerecyclede materialen. Voor veel producten is echter wel een verduurzaamde variant te verkrijgen. Een voorbeeld is glas dat een percentage gerecycled glas bevat, beton met hoogovencement in plaats van portlandcement of zonnepanelen met een hoge recyclebaarheid.

Hierbij geldt als randvoorwaarde dat alle materialen zo verwerkt moeten worden dat het ook toekomstig hergebruik faciliteert.